- Tổng quan về cây gấc – Loài cây dược liệu và thực phẩm giàu giá trị
- Chuẩn bị trước khi trồng cây gấc trong chậu
- Kỹ thuật trồng cây gấc trong chậu đúng cách
- Cách chăm sóc cây gấc để ra nhiều trái
- Phòng trừ sâu bệnh hại trên cây gấc
- Thu hoạch và bảo quản quả gấc
- Giải đáp thắc mắc thường gặp khi trồng gấc trong chậu
Cây gấc không chỉ là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng mà còn là dược liệu quý trong y học cổ truyền. Với đặc tính dễ trồng, leo giàn đẹp mắt và cho trái to, đỏ au bắt mắt, cây gấc ngày càng được nhiều gia đình lựa chọn trồng tại nhà. Xuân Nông sẽ hướng dẫn chi tiết cách trồng cây gấc trong chậu đơn giản nhưng vẫn cho năng suất cao, phù hợp với cả sân thượng, ban công hay vườn nhỏ ở đô thị.
Tổng quan về cây gấc – Loài cây dược liệu và thực phẩm giàu giá trị
Nguồn gốc và đặc điểm sinh học
Cây gấc (Momordica cochinchinensis) là loài dây leo thân mềm, sống lâu năm, thuộc họ Bầu bí (Cucurbitaceae), có nguồn gốc ở Đông Nam Á. Gấc sinh trưởng mạnh trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, thường được trồng để lấy quả làm màu thực phẩm và dược liệu.
Giá trị dinh dưỡng và dược liệu của quả gấc
Quả gấc rất giàu beta-caroten, lycopen, vitamin E, và axit béo không bão hòa – những chất chống oxy hóa mạnh, hỗ trợ phòng ngừa ung thư, tim mạch và tăng cường thị lực.
Tiềm năng trồng tại nhà và đô thị
Trồng gấc trong chậu vừa tận dụng không gian nhỏ như ban công, sân thượng, vừa cung cấp nguồn trái sạch, an toàn cho gia đình, lại có thể tạo bóng mát và cảnh quan đẹp mắt.
Các giống gấc phổ biến
Một số giống gấc thích hợp trồng chậu như: gấc lai F1 (nhiều thịt), gấc ta (dễ trồng), gấc ruột đỏ đậm (giàu lycopen), gấc lai Thái (năng suất cao, trái đều).
Chuẩn bị trước khi trồng cây gấc trong chậu
Lựa chọn giống gấc tốt
Nên chọn cây giống từ hạt đã chọn lọc kỹ, hoặc cây chiết, giâm cành, hoặc cây ghép đã ra rễ mạnh. Ưu tiên giống có khả năng ra trái cái cao và kháng sâu bệnh.
Lựa chọn chậu trồng phù hợp
Dùng chậu nhựa, chậu xi măng hoặc thùng xốp sâu từ 40–60 cm, đường kính 40–50 cm, có lỗ thoát nước. Một cây gấc nên trồng một chậu riêng để có không gian phát triển rễ tốt.
Chuẩn bị đất trồng tơi xốp
Gấc ưa đất mùn nhẹ, giàu hữu cơ, thoát nước tốt. Hỗn hợp đất lý tưởng: 50% đất thịt nhẹ + 30% phân hữu cơ hoai mục + 20% trấu, xơ dừa hoặc phân trùn quế.
Vị trí đặt chậu
Đặt chậu nơi có ánh nắng trực tiếp ít nhất 6 giờ/ngày, thoáng gió, tránh bị che khuất. Có thể kê cao chậu để hạn chế úng rễ.
Kỹ thuật trồng cây gấc trong chậu đúng cách
Xử lý giống trước khi trồng
Nếu gieo từ hạt: ngâm hạt gấc vào nước ấm (2 sôi 3 lạnh) trong 8–10 giờ, sau đó ủ khăn ẩm cho nảy mầm. Trồng cây con cao khoảng 20–25 cm là thích hợp.
Thời vụ trồng phù hợp
Gấc nên trồng vào đầu mùa mưa (tháng 4–6) để tận dụng độ ẩm, cây phát triển mạnh. Vùng miền Trung và miền Bắc nên trồng từ tháng 2–3 để cây ra trái vào cuối năm.
Kỹ thuật trồng cây gấc vào chậu
Đào hố giữa chậu sâu 15–20 cm, cho lớp phân hữu cơ xuống đáy, đặt cây gấc vào, lấp đất vừa kín bầu, nén nhẹ và tưới nước ngay. Cắm cọc tạm để giữ cây khỏi đổ ngã.
Làm giàn cho cây leo
Sau 3–4 tuần, cây bắt đầu leo, cần dựng giàn chữ A, chữ T hoặc mắc lưới thép cho dây leo tự nhiên. Giàn nên cao từ 1,5–2 m, vững chắc để gánh sức nặng quả.
Cách chăm sóc cây gấc để ra nhiều trái
Tưới nước và giữ ẩm hợp lý
Tưới mỗi ngày 1–2 lần vào sáng sớm hoặc chiều mát, giữ ẩm vừa phải, tránh úng nước. Mùa mưa giảm tưới, mùa khô tăng cường giữ ẩm bằng phủ rơm hoặc mùn.
Cắt tỉa dây và tạo tán
Sau khi cây lên giàn, nên tỉa bỏ những dây yếu, dây đực, để lại 2–3 dây chính. Khi cây phát triển mạnh, có thể ngắt ngọn để thúc đẩy ra nhiều nhánh cấp 2.
Bón phân định kỳ
Sau trồng 15–20 ngày: bón phân NPK 20-20-15, 1 muỗng cà phê/chậu, 10–15 ngày/lần.
Giai đoạn ra hoa: tăng phân lân và kali để kích hoa, đậu trái tốt hơn.
Duy trì bón phân hữu cơ hoai mục/tháng, kết hợp phân vi sinh hoặc chế phẩm EM.
Thụ phấn và xử lý ra hoa cái
Gấc thường có hoa đực và hoa cái riêng biệt. Để đậu trái tốt:
Dùng tay thụ phấn: lấy phấn hoa đực quét vào nhụy hoa cái vào sáng sớm.
Có thể trồng 2 cây để tăng xác suất có hoa cái, hoặc sử dụng chế phẩm sinh học điều tiết ra hoa cái.
Phòng trừ sâu bệnh hại trên cây gấc
Sâu hại thường gặp
Sâu xanh ăn lá, bọ trĩ, bọ xít muỗi: gây hại lá, đọt non, ảnh hưởng sinh trưởng.
Sâu đục thân, đục trái: làm trái rụng sớm, thối trái.
Bệnh hại thường gặp
Bệnh phấn trắng, đốm lá, héo rũ: do nấm gây ra, lây lan nhanh trong điều kiện ẩm thấp.
Biện pháp phòng ngừa tổng hợp
Trồng nơi thoáng, giàn cao, tránh ẩm ướt.
Sử dụng chế phẩm sinh học như neem oil, vi sinh Trichoderma, nấm xanh Metarhizium định kỳ.
Luân phiên phun thuốc sinh học thảo mộc như gừng, tỏi, ớt.
Xử lý khi cây gấc có sâu bệnh
Khi cây bị bệnh nặng: ngắt bỏ lá hại, trái hỏng, tạm ngừng bón phân, tăng cường nắng và sử dụng thuốc sinh học hoặc thuốc BVTV đúng liều lượng, cách ly an toàn.
Thu hoạch và bảo quản quả gấc
Thời gian thu hoạch
Gấc ra trái sau 4–5 tháng trồng. Khi vỏ chuyển đỏ cam rực, sờ thấy hơi mềm là có thể thu hoạch.
Kỹ thuật thu hái đúng cách
Dùng kéo cắt nhẹ cuống, tránh làm dập trái. Gấc dễ tróc cuống nên cần nhẹ tay khi vận chuyển.
Cách bảo quản sau thu hoạch
Bảo quản nơi khô mát, thoáng gió, có thể giữ từ 7–10 ngày. Nếu cần để lâu hơn, nên gỡ thịt gấc, cấp đông hoặc sấy khô để làm thực phẩm chức năng.
Giải đáp thắc mắc thường gặp khi trồng gấc trong chậu
Vì sao cây gấc không ra hoa cái?
Nguyên nhân có thể do thiếu ánh sáng, bón thừa đạm, thiếu vi lượng. Có thể phun GA3 hoặc chế phẩm điều hòa sinh trưởng hỗ trợ ra hoa cái.
Gấc trồng chậu có trái to như trồng đất không?
Nếu chăm sóc đúng kỹ thuật, cung cấp đủ dinh dưỡng, giàn thoáng và xử lý ra hoa hiệu quả thì trái gấc trồng chậu hoàn toàn có thể to đều, vỏ đỏ đẹp.
Có thể trồng gấc quanh năm không?
Có thể trồng quanh năm ở miền Nam hoặc trồng gấc vụ Đông Xuân ở miền Bắc. Tuy nhiên, vụ trồng đầu mùa mưa là tối ưu nhất.
Có nên trồng gấc trong chậu bằng hạt không?
Có thể trồng từ hạt, tuy nhiên cây con có tỷ lệ ra hoa đực cao. Để đảm bảo ra quả, nên trồng 2–3 cây, hoặc chọn cây ghép/chiết đã xác định giới tính hoa.
Việc trồng cây gấc trong chậu hoàn toàn khả thi và mang lại hiệu quả cao nếu tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật. Cây gấc không chỉ cung cấp trái sạch dinh dưỡng, mà còn có giá trị làm dược liệu, tạo bóng mát và cảnh quan sân vườn. Hy vọng bài viết đã cung cấp đầy đủ thông tin giúp Quý bà con và người yêu cây thực hiện thành công mô hình trồng gấc chậu – thu trái sạch tại nhà.
Quý Khách hàng vui lòng liên hệ Xuân Nông qua các kênh sau để được đội ngũ kỹ sư hỗ trợ nhanh chóng và chu đáo:
- Địa chỉ: 352C, đường 30/4, P.Xuân Khánh, Q. Ninh Kiều, TP. Cần Thơ
- Website: https://xuannong.vn/
- Hotline: 0901 087 973
- Zalo: 0889 008 222
Từ khóa: trồng gấc vào mùa nào, mô hình trồng gấc hiệu quả, cách trồng gấc trong thùng xốp, hạt gấc nấu rồi có trồng được không, cách ươm giống gấc, cây gấc nếp, dây gấc, bông gấc.
BTV. Huỳnh Nha
