Cây gáo: Đặc điểm, phân loại và công dụng dược liệu
Cây gáo là một loại cây có nhiều biến thể, nhưng không phải tất cả đều có thể khai thác làm dược liệu. Bài viết này, Xuân Nông sẽ hướng dẫn các bạn cách nhận diện đúng cây gáo và các phương pháp sử dụng thảo dược này để chữa bệnh một cách an toàn.
1. Đặc điểm và phân loại cây gáo
Cây gáo, hay còn gọi là gáo nước, là một loài cây có nhiều công dụng dược liệu quý giá. Vỏ cây gáo chứa nhiều hoạt chất có tác dụng chữa bệnh, đặc biệt là trong việc trị đau và giảm đau. Với đặc điểm là cây có rễ đứng vững, gáo không chỉ dễ trồng mà còn có thể sinh trưởng tốt trong các điều kiện đất thịt dày, chỉ cần ph trung tính và tầng đất thịt dày.
Loại cây này thường được phân loại dựa trên các đặc điểm về hình thái và tính chất. Công dụng của cây gáo rất đa dạng, từ việc sử dụng trong y học cổ truyền đến việc làm thuốc chữa các bệnh như huyết áp cao và các bệnh liên quan đến tiêu hóa. Các bài thuốc từ cây gáo thường được kết hợp với các dược liệu khác để phát huy tối đa tác dụng.
Cây gáo thường cao khoảng 35m và thuộc họ cà phê. Mỗi loại gáo có những đặc điểm riêng biệt, trong đó phổ biến nhất là:
Cây Gáo trắng
Cây gáo trắng, còn được gọi là gáo tàu, cà đam hay cà tôm, có thân cây nhiều nhánh đâm ngang. Lớp vỏ ngoài thân có màu xám, trong khi phần gỗ giác màu trắng và lõi gỗ màu cam hơi nhạt.
Lá: Thường dài khoảng 15-30cm, nhọn ở đầu, phiến hình bầu dục. Mặt dưới của lá có lớp lông mịn.
Hoa: Mọc từ đầu các cành nhánh, có hình cầu.
Quả: Hình cầu, dạng phức kép, có đường kính trung bình từ 2-4.5cm.
Cây gáo trắng thường được tìm thấy ở các vùng rừng ngập nước hoặc bình nguyên cao của phía Nam Trung Quốc, Đông Nam Ấ, và Nam Á.
Cây Gáo vàng
Gáo vàng có chiều cao tương đương với gáo trắng, tán cây hình tháp giống như cây thông. Hoa của gáo vàng có mùi thơm dịu, mọc thành cụm màu vàng. Phần gỗ của gáo vàng có màu vàng, sợi gỗ dài và to. Loại cây này thường chỉ xuất hiện ở Australia, Đông Nam Á và Nam Á.
_214x214.jpg)
Cây Gáo đỏ
Gáo đỏ, còn gọi là gáo tròn, có thân thẳng đứng với lớp vỏ bên ngoài khi còn non nhẵn và có màu nâu tro. Khi trưởng thành, lớp vỏ sẽ hình thành sọc thẳng và có màu nâu. Tán cây hình dù với cành phẳng, dài và hơi rủ ở ngọn.
Lá: Hình mắt chim, màu lục sẫm, rộng tối đa 20cm, dài tối đa 30cm. Gốc lá hình tim, đầu lá nhọn dài. Mặt dưới lá có lớp lông mềm, mặt dưới thường sẫm màu hơn mặt trên.
Hoa: Xếp từ 1-3 cái, có màu vàng.
Quả: Hình nên, dạng nang, phủ lớp lông mịn, chứa 6-8 hạt có cánh ở đầu.
Cây gáo đỏ có nhiều ở Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ, Philippines, và Việt Nam.
2. Cây gáo loại nào có thể dùng làm dược liệu? Cây gáo nước có tác dụng gì?
Trong số các loại cây gáo, chỉ có gáo tròn và gáo trắng được công nhận là có thể sử dụng làm dược liệu do dược tính cao.
Gáo trắng: Chứa chất đắng có tính chất gần giống axit cinchotannic. Hoa cây gáo trắng giàu tinh dầu, và vỏ từ thân chứa nhiều alkaloid, steroid, và chất béo. Phần lá và vỏ thường được sử dụng để chữa bệnh với công dụng chống viêm, làm se, và hạ nhiệt.
Gáo tròn: Chứa ancaloit và tanin ở lớp vỏ, có tác dụng sát trùng, hạ sốt, và chữa tiêu chảy.
Phần vỏ của cây gáo là bộ phận chính được khai thác để làm dược liệu, có thể thu hoạch bất cứ lúc nào trong năm. Vỏ sau khi thu hoạch sẽ được chẻ nhỏ, phơi hoặc sấy khô và cất trong túi kín ở nơi khô ráo.
3. Bài thuốc chữa bệnh sử dụng dược liệu cây gáo với nhiều công dụng
Chữa xơ gan cổ trướng
Nguyên liệu: 10g cây cỏ sữa dạng lá lớn, 10g toàn cây cỏ xước, 10g vỏ gáo tròn.
Cách thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu, cho vào nấu với 1.5 lít nước trên lửa nhỏ. Chờ đến khi lượng nước còn khoảng 600ml thì chắt bỏ bã, chia thành 3 lần uống trong ngày, duy trì trong 15 ngày.
Chữa cảm sốt
Nguyên liệu: 10g vỏ gáo tròn.
Cách thực hiện: Rửa sạch vỏ gáo tròn, sắc lấy nước đặc uống.
Chữa tiêu chảy
Bài thuốc thứ nhất: Nguyên liệu: 10g khổ sâm, 15g vỏ gáo tròn.
Cách thực hiện: Sắc lấy nước uống. Chỉ cần uống 2 liều là có thể thấy hiệu quả.
Bài thuốc thứ hai: Nguyên liệu: 1 bát to rễ gáo tròn.
Cách thực hiện: Rửa sạch rồi sắc với nước trên lửa nhỏ khoảng 20 phút, chắt lấy nước uống.
Bài thuốc thứ ba: Nguyên liệu: 1 nắm nhỏ mỗi loại: Vỏ cây van núi, vỏ cây chòi mòi, vỏ cây gáo tròn.
Cách thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu, hãm nước sôi và chắt lấy nước, uống 4 lần/ngày, 100ml/lần.
Chữa nhiễm khuẩn vết thương
Nguyên liệu: 50g vỏ gáo.
Cách thực hiện: Rửa sạch vỏ gáo, cho vào nồi với lượng nước vừa đủ, sắc cho nước đặc lại. Dùng nước thuốc đã sắc để rửa vết thương mỗi ngày 2 lần.
Ngoài các bài thuốc dân gian ở việt nam, cây gáo còn được sử dụng để chữa bệnh ở nhiều nơi khác trên thế giới, như:
Campuchia: Sử dụng vỏ cây gáo làm thuốc giảm đau.
Philippines: Dùng bột từ vỏ gáo chữa vết loét da, sắc nước từ vỏ gáo để chữa đau răng và tiêu chảy.
New guinea: Ngâm vỏ gáo với nước để uống chữa đau dạ dày.
Với khả năng chống viêm và tác dụng hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh, cây gáo ngày càng trở thành lựa chọn phổ biến trong các vườn thuốc, giúp nâng cao sức khỏe cộng đồng. Hãy tìm hiểu thêm về cây gáo và áp dụng những lợi ích tuyệt vời mà nó mang lại cho sức khỏe của bạn.
4. Sử dụng cây gáo cần lưu ý
Chỉ sử dụng gáo tròn hoặc gáo trắng để chữa bệnh.
Không tự ý sử dụng cây gáo để chữa bệnh mà không có sự chỉ định từ bác sĩ, vì mỗi bệnh lý cần có vị thuốc và liều lượng khác nhau.
Kết hợp giữa việc dùng cây gáo và thay đổi lối sống, dinh dưỡng sẽ giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn.
Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường khi dùng cây gáo, cần sớm đến cơ sở y tế hoặc liên hệ với bác sĩ chuyên khoa.
Lưu ý: Thông tin trên chỉ mang tính tham khảo. Người bệnh nên tham khảo ý kiến và chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa khi chữa bệnh với cây gáo dược liệu.
Từ khóa: hình ảnh cây gáo nước, cây gáo nước, hình ảnh cây gáo trắng, tác dụng của cây gáo lông, cây gáo lông, hình ảnh cây gáo đỏ, tác dụng của cây gáo nước, cây gáo vàng dùng trị bệnh gì, cây gáo, lá gáo có tác dụng gì, hình ảnh cây gáo nước, cây gáo nước ,cây gáo vàng 10 năm tuổi, cây gáo vàng trị bệnh gì, tác dụng của cây gáo lông, lá gáo có tác dụng gì, có nên trồng cây gáo vàng, cây gáo lông, your sarcocephalus, đặc điểm và phân loại cây gáo, cây gáo dược liệu quý, cây gáo dùng làm thuốc và làm cây cảnh, công nghệ sản xuất châu âu, viện sách đăng ký hàng tháng, thiếu máu có dùng cây gáo được không, khám và thuốc trị HIV, cập nhật kì thi đấu tháng 11, dung đựng thuốc, khám thai định kì, lâm nghiệp.
BTV. Huỳnh Nha
(Sưu tầm)
