Cây tràm: Đặc điểm, công dụng và cách trồng rừng tràm
Cây tràm là một trong những loại cây quen thuộc tại các tỉnh miền Nam Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế và cải thiện môi trường sống cho người dân. Tuy nhiên, với những người lần đầu tiếp xúc, việc nhận diện cây tràm có thể gặp khó khăn. Bài viết dưới đây, Xuân Nông sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về các loài tràm hiện có ở nước ta, đặc điểm cũng như công dụng của chúng.
Cây tràm là cây gì?
Cây tràm, còn được biết đến với tên gọi khác là cây khuynh diệp, thuộc chi Melaleuca. Đây là một loại cây thường xanh, có thân gỗ trung bình, cao từ 15m đến 25m trong điều kiện đất đai thuận lợi. Nếu trồng ở vùng đồi cằn cỗi, cây sẽ phát triển không thẳng và có vỏ xốp, mỏng. Cây tràm có tên khoa học là Melaleuca cajuputi, và nó là một trong mười loài chi tràm phổ biến ở các khu vực nhiệt đới.
Lá tràm rất giàu tinh dầu, chiếm từ 80 – 97% Methyl Eugenol, vì vậy chúng thường được ứng dụng trong y dược nhờ vào thành phần dược tính cao.
Cây tràm phân bố ở đâu ?
Cây tràm có sự phân bố rộng rãi, với hơn 10 loại tràm khác nhau trên thế giới. Chúng thường sinh sống ở Indonesia, Lào, Thái Lan, Bắc Australia, Guinea, Brazil và các tỉnh phía Nam Trung Quốc. Tại Việt Nam, tràm tập trung nhiều ở các tỉnh như Kiên Giang, Đồng Tháp, Hậu Giang và Long An. Ngoài các rừng tràm được trồng có chủ đích, nhiều cây tràm cũng mọc hoang dại, thường được người dân khai thác và quy hoạch lại.
Ở các vùng núi, địa hình cao và đất nghèo dinh dưỡng, tràm đồi là loài phát triển tốt nhất nhưng thường chỉ cao dưới 3m. Loài này chủ yếu tìm kiếm nơi đồi núi thấp, đất cát, vùng nhiều ánh sáng và đất feralit. Ngược lại, cây tràm nước sinh sống ở những vùng đất có nước nhiễm mặn, đất phù sa, với độ pH từ 3,5-5,5, và có thể cao hơn so với tràm đồi. Các tỉnh Cà Mau, Đồng Tháp, Kiên Giang và Sóc Trăng là nơi phân bố chủ yếu của cây tràm nước.
Đặc điểm của cây tràm
Cây tràm là loại cây thường xanh, có thân gỗ cao lên đến 25m và đường kính có thể đạt trên 0,5m. Với hơn 200 loài phân bố khắp các vùng nhiệt đới, cây tràm có tên khoa học là Melaleuca cajuputi, và chủ yếu phát triển mạnh mẽ ở đồng bằng sông Cửu Long. Cây ưa ánh sáng, tán lá thưa, có thể đạt chiều cao trên 5m sau 3 – 4 năm trồng.
Thân cây có màu xám trắng, mềm và thường bong tróc vỏ. Lá tràm mọc so le, có hình dạng không đồng đều, với đầu tù hoặc nhọn. Chúng thường sinh trưởng ở những vùng đất ngập mặn.
Công dụng của cây tràm
Cây tràm mang lại nhiều lợi ích cho môi trường và kinh tế. Đầu tiên, chúng góp phần bảo vệ môi trường, phủ xanh rừng, cải thiện hệ sinh thái. Lá cây chứa tinh dầu có dược tính cao, được sử dụng rộng rãi trong y học.
Cây tràm cũng được ứng dụng trong xây dựng như cọc cừ tràm, có khả năng chịu lực tốt, gia cố nền đất yếu. Cây tràm lớn hơn 10 năm tuổi thường được sử dụng trong ngành sản xuất giấy và đồ mỹ nghệ nhờ vào độ bền và thẩm mỹ cao của gỗ tràm.
Các loại tràm ở nước ta
Cây tràm lá dài (Melaleuca quinquenervia): Có chiều cao lên đến 5m, lá dài và to, hoa màu trắng thơm, dùng trong điều trị hô hấp.
Cây tràm lá nhỏ: Cao từ 0,5 – 0,6m, lá nhỏ, hoa màu xanh lục và đỏ, có nhiều thành phần dược tính.
Cây tràm lá rộng (Melaleuca quonthenervia): Chiều cao trung bình có thể đạt tới 25 mét, vỏ cây dày và phát triển thành nhiều lớp.
Cây tràm bông đỏ (Callistemon citrinus): Thân gỗ cứng, cao tới 5m, có bông hoa đỏ sặc sỡ.
Cây tràm bông vàng (Acacia auriculiformis): Được trồng đầu tiên tại miền Nam, sinh trưởng nhanh và chịu được khí hậu khắc nghiệt.
Cây tràm bông trắng (Tràm Hom): Cao lên đến 10 mét, hoa trắng mềm mại, thường phát triển ở vùng nước ngập quanh năm.
Kỹ thuật trồng rừng tràm
Xử lý thực bì và làm đất trồng tràm
Thực bì được chia thành hai loại chính
Loại 1: Gồm các loại cỏ như cỏ năng, cỏ ống, cỏ mồm, cỏ bàng. Những loài cỏ này thường phát triển trên đất thấp, có thời gian ngập nước dài.
Loại 2: Bao gồm đưng, cây mua, tràm gió, dây chọi và một số loài dây leo bụi khác. Chúng thường mọc dày hoặc thành từng đám, sống trên đất cao và có thời gian ngập nước ngắn.
Cách xử lý thực bì, việc phân loại thực bì sẽ giúp quyết định phương pháp làm đất:
Đối với thực bì loại 1: Có thể xử lý hoặc không tùy theo điều kiện.
Đối với thực bì loại 2: Nên xử lý trước khi làm đất. Có ba phương pháp xử lý thực bì như sau:
Xử lý thủ công: Phát dọn toàn bộ cỏ dại và cây bụi, gom lại thành đống và đốt. Thời điểm tốt nhất để đốt là vào buổi sáng sớm hoặc cuối chiều. Trước khi đốt, cần làm ranh cản lửa và đốt từ hướng gió để kiểm soát ngọn lửa. Công việc này nên thực hiện vào đầu mùa khô (tháng 2 - 3).
Xử lý bằng cơ giới: Sử dụng máy kéo có bánh lồng để nhấn chìm thực bì trong đất vào mùa nước rút, khi mực nước chỉ còn khoảng 0,4 - 0,6m. Sau khi loại bỏ thực bì, cần thu dọn cỏ rác trôi nổi trên mặt nước để dọc bờ bao của lô trồng rừng.
Kết hợp thủ công và cơ giới: Sau khi phát đốt thực bì, sử dụng máy cày để cày lật đất từ 1 - 2 lần vào tháng 4 - 5.
Làm đất trồng tràm
Lên líp nhẹ: Tạo líp rộng 4m, cao từ 0,2 - 0,3m, mương rộng tối đa 1,3m. Có thể lên líp bằng thủ công hoặc cơ giới tùy theo điều kiện.
Không lên líp: Tận dụng mặt đất tự nhiên, nhưng cần tạo hệ thống rãnh thoát nước có độ sâu 0,5m và chiều rộng 1,5m. Các rãnh này nên cách nhau từ 10 - 15m để rửa phèn trong đất, giúp cây phát triển tốt.
Mùa trồng rừng tràm
Đối với cây con có túi bầu: Thời điểm thích hợp là tháng 5 - 6 hoặc tháng 11 - 12.
Đối với cây rễ trần: Nên trồng vào đầu mùa lũ (tháng 6 - 7) hoặc cuối mùa lũ (tháng 11 - 12). Nếu trồng sau mùa lũ, cần nhổ cây con khỏi vườn ươm và giâm cây trong nước sạch 7 - 10 ngày trước khi trồng để kích thích ra rễ.
Ở những vùng không bị ảnh hưởng bởi mùa lũ, thời vụ trồng thích hợp nhất là vào đầu mùa mưa.
Mật độ trồng cây tràm
Đối với tràm ta: Mật độ từ 30.000 - 40.000 cây/ha, tương ứng với cự ly 0,7m x 0,5m hoặc 0,5m x 0,5m.
Đối với tràm Úc: Mật độ lý tưởng là 15.000 - 20.000 cây/ha, với cự ly 1m x 0,7m hoặc 1m x 0,5m.
Kỹ thuật trồng vườn tràm
Trước khi trồng, cần tạo lỗ có đường kính 7 - 10cm, sâu 15 - 20cm (sử dụng nọc hoặc bay để tạo lỗ) đối với vùng đất mềm. Còn với những vùng đất cứng, nên đào hố kích thước 20 x 20 x 20cm, sau khi trồng cần giậm nhẹ quanh hố để cây đứng vững và rễ tiếp xúc tốt với đất.
Chăm sóc cây tràm
Sau khi trồng 15 - 20 ngày, kiểm tra tỷ lệ cây sống. Nếu tỷ lệ cây sống dưới 80%, cần tiến hành trồng dặm.
Đối với tràm trồng lấy gỗ, không cần làm cỏ vun đất trong 2 - 3 năm đầu do trồng dày.
Khi rừng đã định hình (trên 3 năm), có thể phát dây leo, cây bụi và tỉa cành thấp để tạo điều kiện cho thân chính sinh trưởng.
Phòng chống sâu bệnh
Có khoảng 12 loài côn trùng gây hại chủ yếu cho cây, đặc biệt là Xén tóc đục thân, nhóm sâu hại ngọn tràm non và sâu cuốn lá tràm. Ngoài việc trồng hỗn giao, cần chú ý chăm sóc để cây có sức đề kháng cao.
Để phòng chống chuột, cần phát quang sạch cỏ và cây bụi xung quanh rừng, kết hợp các biện pháp cơ học, hóa học và sinh học.
Ứng dụng gỗ cây tràm trong xây dựng
Vật liệu xây dựng: Gỗ tràm được sử dụng rộng rãi làm vật liệu xây dựng trong nhiều công trình nhà ở nhờ đặc tính chắc khỏe, ít bị cong vênh hay mối mọt khi xử lý tốt.
Làm ván sàn và trần nhà: Gỗ tràm thường được dùng để làm ván sàn và trần nhà do bề mặt mịn và khả năng chịu lực tốt.
Sản xuất đồ nội thất: Công dụng tràm ngoài việc dùng trong kết cấu nhà, gỗ tràm còn được chế tạo thành các sản phẩm nội thất như bàn, ghế, tủ, kệ sách nhờ vào vân gỗ đẹp và dễ gia công.
Làm khuôn và cốp pha trong xây dựng: Gỗ tràm cũng được sử dụng làm khuôn mẫu và cốp pha trong quá trình xây dựng, đặc biệt là trong việc đổ bê tông.
Cách âm và cách nhiệt: Gỗ tràm có khả năng cách âm và cách nhiệt tự nhiên, giúp kiểm soát nhiệt độ và âm thanh bên trong nhà.
Khả năng chống chịu thời tiết: Gỗ tràm chịu được điều kiện thời tiết khắc nghiệt, đặc biệt là trong môi trường ẩm ướt, mưa nhiều.
Thân thiện với môi trường: Việc sử dụng gỗ tràm trong xây dựng là lựa chọn thân thiện với môi trường vì đây là nguồn tài nguyên có thể tái sinh.
Tính thẩm mỹ: Gỗ tràm mang lại vẻ đẹp tự nhiên và ấm cúng cho ngôi nhà, tạo nên phong cách kiến trúc đặc trưng và hấp dẫn.
Nhờ những đặc tính vượt trội và lợi ích này, gỗ tràm được coi là lựa chọn lý tưởng cho việc xây dựng nhà ở, đặc biệt trong các dự án bảo vệ môi trường và tạo không gian sống tự nhiên, ấm áp, khi kết hợp với nguyên vật liệu xây dựng như tre trúc. Cây tràm không chỉ dùng là một nguồn tài nguyên quan trọng cho người dân mà còn đóng góp vào việc bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế bền vững trong ngành nông nghiệp. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loài cây này và những giá trị mà nó mang lại cho cuộc sống.
Từ khóa: giá vé rừng tràm trà sư 2024, khu du lịch vườn tràm, rừng tràm, vị trí rừng tràm trà sư, ,rừng tràm long an giới thiệu về rừng tràm trà sư, hệ sinh thái rừng tràm trà sư, hình ảnh rừng tràm trà sư, hình ảnh cây tràm, cây tràm và cây keo, cây tràm lấy gỗ, giá cây tràm nước, cây tràm là cây gì, gỗ tràm, ý nghĩa cây tràm, cách trồng cây tràm, gg dịch, rừng tràm, cây tràm và cây keo khác nhau như thế nào, khóm trúc, công dụng của cây tràm, cách trồng và đặc điểm cây tràm, lâm nghiệp, dược liệu, dầu tràm là dầu gì, chăm sóc cây tràm, thảo dược, dầu tràm có công dụng trong y học không, cây tràm trồng để che nắng, thông tin cây tràm vàng trong nông nghiệp, trồng rừng tràm, tràm đất là tràm gì? đặc điểm công dụng của cây tràm, thông tin bình luận và cây tràm trà, tinh dầu tràm chữa bệnh gì.
BTV. Huỳnh Nha
(Sưu tầm)
