Đa trung vi lượng không chỉ là thuật ngữ mà còn là yếu tố quan trọng trong việc cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các khái niệm này và tác động tích cực của chúng đối với sự phát triển của cây trồng.
Đa trung vi lượng là gì?
Đa Trung Vi Lượng, hay viết tắt là DTL, là cụm từ gồm Đa Lượng, Trung Lượng và Vi Lượng, đại diện cho các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng. Đa Lượng là những chất quan trọng nhất, cung cấp năng lượng và phát triển cơ bản cho cây.
Trong khi đó, Trung Lượng là nhóm dinh dưỡng thứ hai quan trọng hỗ trợ cho sự phát triển của cây, và Vi Lượng là những chất cần thiết ít ỏi nhưng quyết định cho sự tăng trưởng, kích thích sản xuất và nâng cao chất lượng của cây trồng.
Đa lượng
Đa Lượng bao gồm Nitơ (N), Phốt pho (P) và Kali (K), các thành phần cần thiết để cây phát triển. Nitơ đóng vai trò quan trọng trong mọi giai đoạn phát triển của cây, là yếu tố chính tạo nên protein và diệp lục tố - phục vụ quá trình quang hợp. Phốt pho cũng quan trọng không kém, hỗ trợ quá trình tạo rễ, mầm mống và sự phát triển của quả.
Potassium (Kali) không phải là thành phần chính trong cấu trúc thực vật, nhưng việc cung cấp lượng Kali đủ đối với cây rất quan trọng cho mọi bộ phận của chúng. Kali ảnh hưởng đến quá trình kiểm soát nước bằng cách giảm lượng nước thoát hơi từ cây, đồng thời hoạt động như một chất xúc tác trong quá trình sản xuất tinh bột, protein và các chất dinh dưỡng quan trọng khác.
Cây trồng thiếu Kali thường cho thấy dấu hiệu yếu đuối rõ rệt, đặc biệt là ở phần rễ của chúng. Một số triệu chứng khác của thiếu Kali bao gồm việc mép lá chuyển sang màu nâu và co lại, thường được gọi là cháy lá. Hiện tượng này dẫn đến việc cây không thể hấp thụ đủ nước để bù đắp cho lượng nước đã mất qua quá trình thoát hơi từ lá.
Trong thực tế, nguồn Kali thương mại chủ yếu là KCl, được ưa chuộng bởi hàm lượng Kali cao và chi phí hợp lý. Tuy nhiên, việc sử dụng KCl tại những vùng đất có hàm lượng clo cao có thể dẫn đến hiện tượng ngộ độc clo, đặc biệt rõ ràng ở cây hoa hồng và một số loại rau khi sử dụng lượng KCl cao.
Có những nguồn cung cấp Kali khác như Potassium Sulphate và Nitrate potassium. Nitrate potassium không chỉ cung cấp Kali mà còn cung cấp đồng thời lượng Nitơ dễ tan cho cây trồng.
Ngoài các nguồn phân bón thương mại, Kali cũng tự nhiên có mặt trong các loại phân hữu cơ như phân ngựa, phân gia cầm, tuy nhiên, những nguyên liệu này cần được bảo quản tránh tiếp xúc với mưa lâu dài để tránh việc Kali bị rửa trôi.
Kali có thể trở thành dạng không tan trong đất có độ axit cao, khiến cho cây không thể hấp thu được. Điều này có thể được khắc phục bằng cách tăng lượng vôi trong đất để làm cho Kali trở nên dễ tan hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Kali dễ tan cũng dễ bị rửa trôi trong thời tiết mưa nhiều hoặc khi đất ngập nước. Do đó, ở những vùng đất có lượng mưa cao, việc bón Kali cần được thực hiện một cách cẩn trọng và thường xuyên để đảm bảo sự hấp thu hiệu quả của cây trồng.
Trung lượng
Trong hệ thống dinh dưỡng của cây trồng, các nguyên tố đa trung vi lượng đóng vai trò không thể bỏ qua. Vậy các nguyên tố này là gì và chúng mang lại lợi ích gì?
Về nguyên tố Vôi (Calcium):
Calci chiếm vị trí quan trọng trong việc hình thành cấu trúc vách tế bào của thực vật, tương tự như vai trò của nó trong cấu trúc xương của động vật. Sự thiếu hụt Calci dẫn đến tình trạng gãy rụng các bộ phận cây như chồi non hoặc phần chóp.
Biểu hiện của việc thiếu Calci thường thấy qua việc lá cây biến dạng, cuốn lại, hoặc mép lá cong vểnh. Ngoài ra, các đốm nâu hoặc thâm cũng là dấu hiệu của sự thiếu hụt Calci.
Ở cây cà chua, việc thiếu Calci có thể làm cho cuống hoa hoặc cuống trái cây chuyển sang màu nâu và nhũng, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn tấn công.
Nguyên nhân chính của tình trạng này có thể là do nước không đáp ứng đầy đủ nhu cầu vận chuyển Calci đến các bộ phận cây, đặc biệt là ở phần chóp và ngọn cây. Việc thiếu hụt Calci thường xảy ra dưới điều kiện đất quá acid, đặc biệt là ở những khu vực có lượng lớn Mg và Al. Các dạng đá vôi thường chứa lượng Calci cao, và Calci cũng có mặt trong hầu hết các loại mùn hữu cơ đã phân hủy.
Nguyên tố Ma Nhê (Magnesium):
Trong thành phần của diệp lục tố, có sự hiện diện của nguyên tử Mg. Nếu việc cung cấp Mg cho cây trồng bị gián đoạn hoặc hạn chế, các hợp chất như carotin hoặc xanthophyll sẽ hình thành, dẫn đến việc các phần xanh của thực vật chuyển sang màu cam hoặc vàng thay vì màu xanh bình thường.
Lá cây khi thiếu hụt Mg thường có màu vàng, đặc biệt là từ gân lá chính và lan tỏa ra các vùng xung quanh dần dần. Có thể nhận thấy các vệt màu cam sáng trên lá cây là biểu hiện của sự thiếu hụt Mg, và lá bị ảnh hưởng bởi tình trạng này thường là lá chưa trưởng thành. Một trường hợp đặc biệt trên cây khoai tây là khi triệu chứng thiếu hụt Mg xuất hiện ở giữa gân lá mà phần còn lại vẫn duy trì màu xanh.
Mg có thể được cung cấp thông qua hóa chất vô cơ như magnesium sulphate hoặc dolomite, là dạng cung cấp Mg hoạt động chậm của đá vôi magie. Hầu hết các loại mùn hữu cơ, đặc biệt là từ lá xanh và thân cây có màu xanh, chứa lượng magie đáng kể.
Sự thiếu hụt Mg thường xảy ra ở các loại đất rất acid hoặc trong những vùng có lượng kali lớn, đặc biệt là kali sunfat được sử dụng nhiều.
Lưu huỳnh (Sulphur):
Lưu huỳnh chính là một phần không thể thiếu trong cấu trúc của protein và dầu thực vật. Khi thiếu lưu huỳnh, cây có thể phát triển lá nhưng có thể xuất hiện những dấu hiệu tương tự như khi thiếu Nitrogen.
Hiện tượng này có thể dẫn đến việc hạn chế kích thước của lá hoặc mép lá cuộn vào trong.
Thật may mắn, thiếu lưu huỳnh hiếm khi xảy ra vì lưu huỳnh thường chiếm tỷ lệ lớn trong muối sulphur hoặc sulphate có mặt trong phân bón hỗn hợp, trong nguyên liệu hữu cơ và cả trong không khí.
Vi lượng
Trong việc cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng, các nguyên tố đa trung vi lượng đóng vai trò không thể phủ nhận. Mặc dù chỉ cần lượng nhỏ, chúng mang lại những ảnh hưởng lớn đối với sức khỏe và sự phát triển của cây.
Điều đặc biệt là, mặc dù không phải là thành phần chính trong cấu trúc của cây, chúng hoạt động như những tác nhân kích thích hay chất oxy hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho cây hấp thu và sử dụng các nguyên tố đa lượng và trung lượng để tạo thành các hợp chất quan trọng khác trong thực vật.
Sắt (Fe):
Chẳng hạn, sắt (Fe), mặc dù không xuất hiện trực tiếp trong diệp lục tố, lại đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành diệp lục tố. Thiếu hụt sắt thường dẫn đến hiện tượng lá cây bị vàng, tương tự như khi thiếu magnesium (Mg) hay nitơ (N).
Tuy nhiên, khác biệt chính là Mg và N liên quan chặt chẽ trong quá trình vận chuyển và cung cấp cho sự phát triển, do đó, dấu hiệu của thiếu Mg và N thường xuất hiện ở các lá đã trưởng thành vì Mg và N đã bị rút ra khỏi chúng. Ngược lại, sắt không di chuyển trong thực vật, do đó, các triệu chứng lá vàng thường xuất hiện trước tiên ở các phần non.
Mặc dù sắt có mặt rất phổ biến trong đất, nhưng thường ở dạng không hòa tan do tác động của đá vôi. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu hụt sắt thường xảy ra đặc biệt là ở các thực vật trồng trên đất quá kiềm hoặc đất vôi nhiều.
Để khắc phục tình trạng này, phương pháp hiệu quả thường là sử dụng các chất như sulfur, than bùn, aluminum sulfat hay sắt sulfat để acid hóa đất. Ngoài ra, sắt có khả năng chuyển hóa thành dạng hợp chất không hòa tan khi tiếp xúc với các chất hóa học khác, vì vậy, việc sử dụng sắt dưới dạng chất chelate để bón phân trực tiếp vào đất hoặc phun trực tiếp lên lá cây thường là cách hiệu quả nhất để cung cấp sắt cho thực vật. Các dạng chelate này không dễ dàng kết hợp với các chất khác và có khả năng di chuyển linh hoạt trong cả thực vật.
Nguyên Tố Mangan (Mn):
Mangan được coi là một tác nhân oxy hóa quan trọng trong quá trình sinh trưởng của cây trồng. Khi thiếu mangan, lá cây có thể xuất hiện các vết mờ mờ màu xám hoặc vàng ở viền lá. Thường xuyên, thiếu mangan thường diễn ra trên đất có độ kiềm cao, khiến cho việc bón mangan trở nên không hiệu quả.
Việc acid hóa đất, như đã đề cập với sắt, sẽ cải thiện tình trạng này đáng kể. Bên cạnh đó, sử dụng mangan sulfat, loại mangan tan nhanh, cũng là một cách hiệu quả để bổ sung mangan vào đất. Mặt khác, việc tiếp nhận quá nhiều mangan thường xảy ra trên đất quá acid, khiến cho cây trồng gặp phải tình trạng thừa mangan.
Kẽm (Zn):
Triệu chứng thiếu kẽm thỉnh thoảng xuất hiện trên lá cây thuộc họ cam chanh dưới dạng các vết vàng. Để khắc phục tình trạng này, việc bổ sung kẽm sulfat vào đất là một biện pháp có hiệu quả.
Đồng (Cu):
Thiếu đồng cũng thường xảy ra ở cây thuộc họ cam chanh, gây ra hiện tượng chết rễ non và đôi khi làm lá bị thối, kèm theo việc tạo ra nhiều mầm nhưng không mạnh mẽ. Sử dụng đồng sulfat hoặc phun copper oxychloride là cách khắc phục tình trạng thiếu đồng cho cây trồng.
Boron (Bo):
Boron (Bo) là một nguyên tố mà thực vật cần để điều hòa các quá trình sinh trưởng. Thiếu Boron có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng như phần thối nhũn trên củ cải, đốm vàng trên lá và thậm chí là chết phần ngọn.
Đối với cây bông cải, thiếu Boron có thể tạo ra rễ trống rỗng và các khối u màu nâu đậm, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây. Việc thiếu Boron cũng có thể tạo ra các vấn đề khác như khối u nhỏ trên da cây chanh.
Không chỉ dừng lại ở việc thiếu, Boron cũng dễ bị mất đi khi bị rửa trôi, đặc biệt sau những đợt mưa kéo dài. Việc bổ sung Boron có thể được thực hiện thông qua việc sử dụng sodium borate hoặc borax, nhưng cần phải cẩn thận vì lượng lớn có thể gây hại cho cây trồng.
Molybdenum (Mo):
Molybdenum (Mo), mặc dù chỉ cần rất ít, nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong quá trình sinh trưởng của cây trồng. Thiếu Mo có thể gây ra biến dạng trong sinh trưởng của cây bông cải và gây ra các vấn đề như lá xoắn và rụng cuống. Đặc biệt, trong giai đoạn non, cây bông cải có thể cuộn lại và có những đốm nhỏ. Thiếu Mo cũng có thể gây chết rễ non ở các cây dạng bụi.
Để khắc phục tình trạng thiếu Mo, việc điều chỉnh độ acid của đất và sử dụng phân bón có hàm lượng N và P cân đối là cần thiết. Phun sodium molybdate với liều lượng phù hợp cũng là một phương pháp để bổ sung Mo cho cây trồng, giúp chúng phát triển mạnh mẽ và khỏe mạnh hơn.
Lợi ích của đa trung vi lượng
Các nguyên tố trung vi lượng có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của cây trồng. Những yếu tố này không chỉ đáp ứng nhu cầu cần thiết cho sự sinh trưởng mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của cây.
Đa lượng
Đa lượng giúp cây phát triển mạnh mẽ hơn với việc kích thích sự phân cành và sản xuất lá. Ngoài ra, nó còn cung cấp độ cứng chắc cho cây, giúp cây ít bị gãy đổ hơn trong các điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
Khả năng chống chịu với nhiều điều kiện khí hậu khác nhau của cây cũng được củng cố, từ việc chịu nhiệt đới đến khả năng chống rét hay khô hanh. Đồng thời, sự xuất hiện của đa lượng cũng góp phần nâng cao chất lượng và năng suất của sản phẩm nông nghiệp.
Trung lượng
Trong số này, có một số nguyên tố như Canxi (Ca) có tác dụng quan trọng trong việc điều chỉnh độ PH đất. Cây trồng như cam, quýt, hoặc bưởi đặc biệt cần mức PH đất ổn định. Nếu PH quá thấp, tức là đất chua, sẽ ảnh hưởng đến việc hấp thụ phân bón của cây và dễ gây bệnh vàng lá chín sớm, làm giảm chất lượng và khả năng rụng trái của cây.
Vi lượng
Nguyên tố vi lượng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển cây trồng. Những nguyên tố này cung cấp các dưỡng chất cần thiết, giúp duy trì sự ổn định pH cho đất và kích thích sự phát triển mạnh mẽ của rễ, từ đó tối ưu hóa việc sử dụng phân bón.
Lợi ích mà các nguyên tố vi lượng mang lại là không thể phủ nhận. Chúng không chỉ bổ sung dinh dưỡng mà cây cần thiết, mà còn tăng cường quá trình vận chuyển dinh dưỡng trong cây, giúp quả phát triển đồng đều, lớn nhanh mà vẫn giữ được phẩm chất và hương vị tốt. Đặc biệt, chúng còn giúp hạn chế tình trạng trái cây bị nứt vàng, làm tăng giá trị thẩm mỹ và chất lượng của sản phẩm nông nghiệp.
Các nguyên tố đa trung vi lượng không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng mà còn mang lại những lợi ích to lớn cho sự phát triển và chất lượng của các loại cây trồng. Việc sử dụng phân bón chứa các nguyên tố này không chỉ tối ưu hóa hiệu suất mà còn nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp, đồng thời hỗ trợ trong việc duy trì và cải thiện sức khỏe của môi trường cây trồng.
BTV Ks. Đinh Thị Tiểu Yến
THÔNG TIN LIÊN HỆ:
HỆ THỐNG CỬA HÀNG VẬT TƯ NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO XUÂN NÔNG
Cửa hàng: 352C Đường 30/4, P. Xuân Khánh, Q. Ninh Kiều, TP. Cần Thơ
Hotline: 0901 087 973 hoặc 0889 008 222 (Zalo)
