Trong vài năm gần đây, trồng dưa lưới trong nhà màng đã trở thành xu hướng nông nghiệp công nghệ cao được nhiều nhà vườn lựa chọn nhờ hiệu quả vượt trội: năng suất cao, trái đồng đều, ít sâu bệnh và chất lượng đạt chuẩn xuất khẩu. Tuy nhiên, để duy trì được hiệu quả ổn định trong nhiều vụ, khâu chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh là yếu tố then chốt quyết định năng suất và độ ngọt của trái. Cùng Xuân Nông tìm hiểu quy trình kỹ thuật chăm sóc, phòng và trị bệnh cho dưa lưới trồng trong nhà màng nhé!
Kỹ thuật chăm sóc dưa lưới trong nhà màng
Treo cây và kẹp gốc
Sau khi trồng khoảng 7-10 ngày, khi cây cao tầm 40-50 cm, tiến hành treo cố định cây lên giàn.
Sử dụng dây nylon chuyên dụng để buộc sát gốc, giúp cây phát triển thẳng và hạn chế đổ ngã.
Dây được móc từ khung giàn phía trên xuống, buộc nhẹ ở phần gốc hoặc giữa thân chính.
Mỗi ngày quan sát và quấn ngọn dưa theo dây buộc để cây leo tự nhiên, không bị gãy hay dập lá.
Việc treo và cố định đúng cách giúp cây phân bố ánh sáng đồng đều, hạn chế nấm bệnh ở phần gốc và tạo điều kiện thuận lợi khi đậu trái.
Tỉa chồi và kẹp nhánh
Khi cây đạt khoảng 10 nhánh cấp 1, tiến hành tỉa bỏ các chồi nách từ lá thứ 1 đến lá thứ 9.
Chỉ giữ lại những cành mang hoa cái từ lá thứ 10 trở lên để thụ phấn và nuôi trái.
Các cành không mang trái cần cắt bỏ sớm, giúp cây tập trung dinh dưỡng.
Mục tiêu là tạo độ thông thoáng từ gốc đến nhánh thứ 9, giảm nguy cơ nấm và tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng.
Thụ phấn cho dưa lưới
Thụ phấn là khâu cực kỳ quan trọng, ảnh hưởng đến hình dáng, trọng lượng và độ ngọt của quả.
a) Thụ phấn bằng ong mật
Dùng khoảng 2 tổ ong (4 cầu/tổ) cho 1.000 m² nhà màng.
Bắt đầu thả ong khi hoa cái đầu tiên nở (khoảng 15-20 ngày sau trồng).
Thả ong vào buổi sáng mát, tránh thời điểm nắng gắt.
Phương pháp này giúp tăng tỷ lệ đậu trái tự nhiên, quả đồng đều và giảm chi phí nhân công.
b) Thụ phấn bằng tay
Áp dụng khi không có ong tự nhiên hoặc điều kiện thời tiết không thuận lợi.
Dùng phấn hoa đực (trên thân chính) chấm nhẹ lên đầu nhụy hoa cái (trên nhánh phụ).
Thời gian thụ phấn tốt nhất: trước 9h sáng.
Thực hiện liên tục trong 5-7 ngày, trung bình 3- 5 hoa cái/cây.
Khi 100% cây đã đậu trái, ngừng thụ phấn để cây tập trung nuôi quả.
Chọn vị trí và số lượng quả để lại
Mỗi cây chỉ nên để lại 1-2 trái, chọn ở vị trí lá thứ 10-15- nơi có khả năng hấp thu dinh dưỡng mạnh nhất.
Khi trái đạt đường kính khoảng 2-3 cm, tiến hành tỉa bỏ những quả nhỏ, méo hoặc mọc lệch.
Đồng thời, cắt bỏ các cành nách quanh vị trí trái để tạo độ thông thoáng, tránh bệnh thối quả.
Bấm ngọn thân chính
Khi quả đạt đường kính 2-4 cm (khoảng 40 ngày sau trồng), tiến hành hãm ngọn ở lá thứ 23-25.
Biện pháp này giúp cây tập trung dinh dưỡng nuôi quả, giúp trái to và ngọt hơn.
Lưu ý: Các thao tác tỉa nhánh, bấm đọt, tỉa trái nên thực hiện vào buổi sáng khô ráo, tránh tạo vết thương ẩm dễ nhiễm bệnh.
Phòng và trị sâu bệnh cho dưa lưới trồng trong nhà màng
Mặc dù nhà màng giúp giảm thiểu tác động từ môi trường và côn trùng, song nếu trồng liên tục nhiều vụ, nguồn bệnh tích tụ trong đất và không khí vẫn có thể gây hại nặng.
Một số đối tượng gây hại phổ biến gồm: bọ trĩ, bọ phấn, bệnh phấn trắng, sương mai, lở cổ rễ, nứt thân chảy nhựa,...
Bọ trĩ (Thrips palmi Karny)
Đặc điểm: Côn trùng nhỏ (~1mm), màu vàng nhạt, thường ẩn dưới lá non và hoa.
Tác hại: Chích hút nhựa làm lá xoăn, hoa rụng, quả sần sùi; truyền bệnh virus khảm dưa.
Điều kiện phát triển: Nóng, khô, ít ẩm - thường bùng phát mạnh mùa khô.
Biện pháp phòng trừ: Dùng bẫy dính màu xanh hoặc xanh lơ treo trong nhà màng để theo dõi và bắt bọ trưởng thành. Giữ ẩm đều, phun sương nhẹ giúp giảm mật độ bọ trĩ.
Sử dụng thiên địch như nhện bắt mồi Amblyseius cucumeris hoặc bọ xít Orius sauteri.
Khi mật độ cao, có thể phun luân phiên các hoạt chất: Thiamethoxam (Actara 25WG), Dinotefuran (Oshin 20WP), Spinetoram (Radiant 60SC), Matrine (Sokupi 0.36AS).
Bọ phấn trắng (Bemisia tabaci)
Đặc điểm: Cơ thể phủ phấn trắng, hoạt động sáng sớm hoặc chiều mát.
Tác hại: Hút nhựa làm cây vàng lá, yếu cây; tiết mật đường gây nấm muội đen; truyền virus khảm.
Biện pháp phòng trừ:
Dọn cỏ dại quanh nhà màng, nhất là các ký chủ phụ của bọ phấn.
Dùng bẫy dính vàng để theo dõi mật độ.
Phun luân phiên các thuốc có hoạt chất an toàn: Oxymatrine (Vimatrine 0.6L), Citrus oil (MAP Green 10AS), Pyrethrins + Rotenone (Biosun 3EW).
Ưu tiên chế phẩm sinh học để giảm tồn dư hóa chất.
Bệnh phấn trắng (Erysiphe cichoracearum)
Triệu chứng: Xuất hiện mảng bột trắng trên lá, thân và hoa; sau đó lá vàng, khô rụng, ảnh hưởng quang hợp.
Điều kiện phát sinh: Độ ẩm cao, nhiệt độ 20-25°C, lây lan nhanh qua gió.
Biện pháp phòng trừ:
Tỉa lá già, dọn tàn dư cây bệnh, giữ nhà màng thông thoáng.
Khi bệnh chớm xuất hiện, phun luân phiên: Score 250EC (Difenoconazole), Mighty 560SC (Azoxystrobin + Chlorothalonil), Map Hero 340WP (Azoxystrobin + Dimethomorph + Fosetyl-Al).
Bệnh sương mai giả (Pseudoperonospora cubensis)
Triệu chứng: Vết bệnh xanh nhạt, góc cạnh theo gân lá, mặt dưới có lớp nấm xám. Lá bệnh khô, gãy rách, cây yếu dần.
Điều kiện phát triển: Ẩm cao, mưa nhiều, nhiệt độ thấp.
Biện pháp phòng trừ:
Giữ mật độ trồng hợp lý, tránh ẩm ướt kéo dài.
Ngắt lá già, cỏ dại quanh gốc.
Khi bệnh chớm, phun các thuốc:
Aliette 800WG (Fosetyl Aluminium), Zineb Bul 80WP, Propman Bul 550SC (Mancozeb + Propamocarb).
Phun phòng định kỳ 7-10 ngày/lần trong mùa mưa.
Bệnh lở cổ rễ (Rhizoctonia solani, Pythium spp.)
Triệu chứng: Gốc cây bị rộp, thối nhũn, teo lại, chuyển nâu đen. Cây héo rũ rồi chết.
Nguyên nhân: Đất ẩm ướt kéo dài, thoát nước kém, nấm tồn dư trong đất.
Biện pháp phòng trừ:
Vệ sinh nhà màng sạch sẽ, khử trùng giá thể trước khi trồng bằng Formalin hoặc vôi bột.
Tránh tưới quá nhiều nước, dùng hệ thống tưới nhỏ giọt.
Phun phòng bằng Dithane M45 (Mancozeb), Rovral 50WP (Iprodione).
Khi bệnh nặng, nhổ bỏ cây bệnh, xử lý vôi vùng gốc, tránh lây lan.
Bệnh nứt thân chảy nhựa (Mycosphaerella melonis)
Triệu chứng: Trên thân xuất hiện vết nứt hình bầu dục, rỉ nhựa nâu, sau khô cứng lại. Cây yếu, quả nhỏ hoặc rụng.
Điều kiện phát sinh: Thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều, bón thừa đạm.
Biện pháp phòng trừ:
Bón phân cân đối, hạn chế đạm, tăng kali và canxi để tăng cứng mô.
Cắt bỏ và tiêu hủy cây bệnh, khử trùng dụng cụ cắt tỉa.
Phun ướt đều thân gốc bằng Dithane M-45 80WP, Manozeb 80WP.
Nguyên tắc quản lý sâu bệnh tổng hợp (IPM) trong nhà màng dưa lưới
Luân canh cây trồng họ khác (như xà lách, rau cải) sau 2-3 vụ dưa.
Khử trùng giá thể và hệ thống tưới bằng dung dịch nano bạc hoặc Chlorine trước mỗi vụ.
Sử dụng chế phẩm sinh học như Trichoderma để kiểm soát nấm đất.
Theo dõi bẫy dính định kỳ để phát hiện sớm côn trùng.
Hạn chế tối đa thuốc hóa học, ưu tiên thuốc sinh học và thiên địch.
Tuân thủ nguyên tắc 4 đúng: đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc, đúng cách.
Kết luận
Nhà màng trồng dưa lưới là mô hình nông nghiệp công nghệ cao mang lại hiệu quả bền vững, nhưng công tác chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh cần được thực hiện bài bản, khoa học và liên tục.
Áp dụng đúng quy trình kỹ thuật giúp dưa phát triển khỏe, trái to, ngọt đậm và đạt chuẩn xuất khẩu, đồng thời hạn chế tối đa rủi ro dịch bệnh trong các vụ sau.
Quý Khách hàng vui lòng liên hệ Xuân Nông qua các kênh sau để được đội ngũ kỹ sư hỗ trợ nhanh chóng và chu đáo:
- Địa chỉ: 352C, đường 30/4, P. Xuân Khánh, Q. Ninh Kiều, TP. Cần Thơ
- Website: https://xuannong.vn/
- Hotline: 0901 087 973
- Zalo: 0889 008 222
Từ khóa: dự án trồng dưa lưới trong nhà màng, nguồn gốc cây dưa lưới, cách bọc dưa lưới, giá thể trồng dưa lưới, quy trình trồng dưa lưới trong nhà màng áp dụng tưới nhỏ giọt, cách trồng dưa lưới hoàng kim, ươm dưa lưới, cách trồng dưa lưới hữu cơ.
BTV. Huỳnh Nha
