- Vì sao bộ rễ cây rất dễ bị úng vào mùa mưa?
- Nguyên tắc vàng trong chăm sóc rễ cây mùa mưa
- Dinh dưỡng và chất kích rễ: Cách dùng đúng, dùng chuẩn
- Phòng ngừa thối rễ, nấm bệnh mùa mưa
- Kỹ thuật ứng dụng thực tế theo từng loại cây
- Kinh nghiệm thực tế từ các vườn làm tốt
- Giải đáp nhanh các câu hỏi thường gặp khi chăm sóc cây giống vào mùa mưa
Mùa mưa – nghe tưởng là lộc trời cho cây trồng, nhưng đâu ai ngờ thật ra lại là thời điểm đầy rủi ro cho bộ rễ của cây nhất. Rễ mà yếu thì lá có tốt mấy cũng nhanh rụng, trái đang lớn cũng dễ rụng non.
Vậy làm sao để chăm sóc bộ rễ tốt vào mùa mưa? Làm sao giúp rễ hô hấp được, không bị úng, thối, hay nhiễm nấm? Xuân Nông sẽ chia sẻ từng bí quyết kỹ thuật, gợi ý sản phẩm, cách áp dụng thực tế tại Việt Nam, để nhà vườn yên tâm chăm cây mùa mưa!
Vì sao bộ rễ cây rất dễ bị úng vào mùa mưa?
Mưa nhiều gây ngập úng – đất thiếu oxy nghiêm trọng
Mưa kéo dài khiến đất bị bão hòa nước, không khí không thể len vào rễ.
Rễ không hô hấp được, mô rễ bị hoại tử sdần – gây hiện tượng thối rễ, rụng lá, chết nhánh ngầm.
Nấm bệnh vùng rễ bùng phát mạnh
Các loài nấm nguy hiểm như Phytophthora, Pythium, Fusarium sinh sôi cực nhanh trong môi trường ẩm ướt.
Từ thối rễ chuyển thành héo xanh, lở cổ rễ, cây chếtnhanh.
Đất bị nén chặt sau mưa – cản trở rễ phát triển
Khi đất sét hoặc đất thịt nặng gặp mưa, kết cấu đất bị chặt lại, không tơi xốp.
Rễ non không thể xuyên xuống tìm dưỡng chất, dễ bị ngộp ngay tầng đất mặt.
“Có năm mưa dầm dai dẳng cả tháng, tưởng cây sẽ xanh mướt, ai ngờ một loạt gốc mít, chanh, ổi nhà tôi rụng hết trái, lá vàng, kiểm tra ra thì rễ mục trắng cả!” – Một nhà vườn tại Tiền Giang chia sẻ thật lòng.
Nguyên tắc vàng trong chăm sóc rễ cây mùa mưa
Thoát nước càng nhanh – rễ càng sống khỏe
Thiết kế rãnh thoát nước chủ động từ đầu vụ: rãnh sâu 30–40 cm, dẫn nước về mương chính.
Trồng luống cao, hoặc kê bồn/chậu bằng gạch để nước không đọng ở đáy.
Với vườn cây lâu năm: nên làm bồn nổi, bồi đất định kỳ để gốc luôn cao hơn mặt đất xung quanh.
Giữ đất tơi xốp – đủ thoáng khí
Cải tạo đất trước mùa mưa bằng cách trộn tro trấu, xơ dừa, phân chuồng hoai, phân vi sinh.
Dùng men vi sinh hoặc Trichoderma giúp đất có cấu trúc sống, rễ không bij bó cứng.
Hạn chế tưới – ưu tiên “kiểm tra trước khi tưới”
Dùng tay nắm đất ở độ sâu 5–10 cm: nếu đất dính, mướt tay là chưa cần tưới.
Không bón phân khi đất còn sũng nước – tránh gây sốc rễ.
Dinh dưỡng và chất kích rễ: Cách dùng đúng, dùng chuẩn
Phân bón hữu cơ – “chất đệm” giúp rễ khỏe tự nhiên
Sử dụng phân trùn quế, phân gà hoai, phân vi sinh tổng hợp, bón quanh vùng rễ (không sát gốc).
Bón lót từ đầu mùa và bổ sung sau mỗi 20–30 ngày bằng lớp mỏng.
Kích rễ bằng Humic – Amino – N3M
Humic acid (đặc biệt là dòng Humic Mỹ) giúp kích thích lông hút, tăng trao đổi chất ở rễ.
Amino acid cung cấp acid amin thiết yếu – giúp rễ phục hồi nhanh sau sốc mưa.
N3M (thuốc kích rễ chuyên dụng): dùng lúc cây bị tổn thương rễ, sau mưa dài. s
Lưu ý: Luôn pha đúng liều, không lạm dụng. Một tuần chỉ nên dùng 1–2 lần khi cần phục hồi.
Bổ sung vi lượng tăng đề kháng cho rễ
Canxi (Ca), Magie (Mg), Silic (Si), Đồng (Cu), Kẽm (Zn)… giúp rễ dày, khỏe, ít bị tấn công bởi nấm.
Sử dụng các dạng vi lượng phun qua lá hoặc hòa nước tưới vùng rễ vào đầu mùa mưa.
Phòng ngừa thối rễ, nấm bệnh mùa mưa
Dùng nấm đối kháng Trichoderma định kỳ
Trộn với phân chuồng hoai hoặc rải trực tiếp lên gốc.
Tần suất: 15–20 ngày/lần trong mùa mưa.
Sử dụng thuốc trừ nấm rễ an toàn
Một số thuốc nên dùng: Aliette, Ridomil Gold, Validamycin, Metalaxyl…
Phun/xịt hoặc tưới vào gốc khi thấy dấu hiệu thối rễ, vàng lá dưới.
Cắt tỉa lá sát gốc, cỏ dại quanh gốc
Lá sát đất dễ lây nấm từ đất – cần cắt bỏ để gốc khô ráo.
Cỏ dại giữ ẩm vùng gốc, tạo nơi trú ẩn cho sâu bệnh – cần dọn sạch sau mưa.
“Nghe thì đơn giản, nhưng làm được mấy điều này đều đặn trong mùa mưa mới là điều khó. Ai làm được thì vườn khỏe – cây bật mạnh ngay cả trong mưa kéo dài.”
Kỹ thuật ứng dụng thực tế theo từng loại cây
Cây rau ăn lá (cải, mồng tơi, rau muống…)
Luống cao >25 cm, lót lưới lan hoặc vỏ dừa dưới rễ.
Dùng Trichoderma + EM pha tưới 10 ngày/lần.
Cây ăn trái (mít, sầu riêng, xoài…)
Tạo bồn nổi cao 30–40 cm, che gốc bằng bạt hoặc bã mía.
Dừng bón NPK đạm trong mùa mưa, thay bằng Kali – Canxi – Humic.
Cây trồng chậu/thùng xốp
Khoét lỗ thoát nước đường kính ≥ 2 cm, không kê sát mặt đất.
Trộn giá thể theo tỷ lệ: 4 phần đất – 3 phần trấu – 2 phần mùn dừa – 1 phần phân trùn quế.
Kinh nghiệm thực tế từ các vườn làm tốt
Nhà vườn bưởi da xanh tại Bến Tre
– Bón lót phân gà hoai + rắc Trichoderma trước mưa, che gốc bằng mo cau.
– Kết quả: Bưởi ra trái đúng kỳ, bộ rễ khỏe, tỷ lệ hư cây sau mưa gần như không có.
Vườn rau hữu cơ ở Đà Lạt
– Dùng chế phẩm EM + Humic tưới luân phiên.
– Sau 3 tuần mùa mưa, rễ vẫn trắng, rau phát triển đồng đều, gần như không bệnh.
Giải đáp nhanh các câu hỏi thường gặp khi chăm sóc cây giống vào mùa mưa
Cây bị úng gốc sau mưa thì xử lý ra sao?
Dùng bay xới tơi đất quanh gốc, cắt bỏ lá héo, rắc vôi bột + Trichoderma khô, 3 ngày sau tưới N3M loãng.
Có nên bón phân hóa học lúc trời vừa tạnh mưa?
Không nên. Lúc này đất còn bão hòa nước, rễ đang yếu – nên chờ 1–2 ngày nắng rồi mới bón.
Rễ cây đang thối có cứu được không?
Nếu kịp thời: rút nước, xử lý đất bằng thuốc nấm + phun dưỡng lá bằng Amino, cây sẽ hồi phục dần.
Phòng thối rễ bằng chế phẩm sinh học có hiệu quả không
Rất hiệu quả nếu làm sớm. Trichoderma và EM không chỉ bảo vệ mà còn kích rễ và cải tạo đất rất tốt.
Không phải cứ mưa là cây sẽ khỏe. Trái lại, nếu không chăm sóc đúng cách, bộ rễ rất dễ bị suy yếu, thậm chí làm mất cả mùa vụ. Để vượt qua mùa mưa dài, người trồng cần thay đổi từ tư duy “phòng ngừa chủ động” – dưỡng gốc trước khi cây kêu cứu! Hãy bắt đầu từ gốc – vì rễ là sinh mệnh của cây!
Xem thêm:
Thuốc kích rễ là gì? Phân loại, công dụng và cách dùng
Nên tưới thuốc kích rễ gì cho cây mới trồng ?
Hướng dẫn chọn thuốc kích rễ phù hợp cho cây thân gỗ
Từ khóa: chăm sóc cây vào mùa đông, chăm sóc cây mùa mưa, cách chăm sóc cây vào mùa đông, chăm sóc cây mùa đông, trồng và chăm sóc cây bí đỏ, cây giống ninh kiều, cần thơ, trung tâm cây giống cần thơ, trái cây giống gần đây, trái cây giống phong điền, mua cây giống, trung tâm cây giống miền nam, cây giống cần thơ, giá cây giống ăn trái.
BTV. Huỳnh Nha
