Trong sản xuất nông nghiệp hiện đại, việc xử lý hạt giống đúng cách không chỉ giúp nâng cao tỷ lệ nảy mầm, mà còn hỗ trợ cây phát triển khỏe mạnh, chống chịu sâu bệnh và tăng năng suất. Trồng gì cũng phải bắt đầu từ hạt giống, nghe đơn giản vậy thôi nhưng không xử lý kỹ là hạt không nảy mầm đâu bà con ơi. Xuân Nông sẽ hướng dẫn chi tiết cách xử lý hạt giống theo từng nhóm cây trồng khác nhau.
Vì sao cần xử lý hạt giống trước khi gieo trồng?
Tăng tỷ lệ nảy mầm
Nhiều hạt giống có vỏ cứng, ngủ sâu hoặc không đồng đều trong khả năng hút nước – xử lý đúng cách giúp phá vỡ trạng thái ngủ, kích thích nảy mầm mạnh mẽ hơn.
Hạn chế mầm bệnh từ hạt
Nhiều hạt mang sẵn nấm, vi khuẩn gây bệnh. Xử lý giúp loại bỏ mầm bệnh, tránh tình trạng chết cây con ngay sau khi nảy mầm.
Thúc đẩy cây con khỏe mạnh, đồng đều
Xử lý hạt giúp cây con phát triển nhanh, đều, dễ chăm sóc, dễ chọn lọc hơn trong giai đoạn đầu.
Tăng hiệu quả sản xuất
Gieo trồng với tỷ lệ nảy mầm cao sẽ giảm chi phí giống, tdiết kiệm nhân công, thời gian và nâng cao năng suất.
Nguyên tắc chung khi xử lý hạt giống
Lựa chọn hạt giống chất lượng cao
Hạt phải đều màu, không bị lép, mốc, mọt. Nên chọn giống có nguồn gốc rõ ràng, có tỷ lệ nảy mầm ≥ 85%.
Phân nhóm hạt theo đặc điểm sinh học
Tùy loại cây: có vỏ cứng (cây họ đậu), có tinh dầu (ớt, tiêu), có lớp nhầy (cà chua, dưa leo), cần lạnh (rau cải, xà lách)… mà áp dụng phương pháp xử lý riêng.
Phương pháp xử lý hạt giống theo từng nhóm cây trồng
Cây họ đậu (đậu nành, đậu xanh, đậu phộng…)
Đặc điểm: Vỏ hạt cứng, dễ hút nước → dễ nứt vỏ nếu ngâm sai cách.
Cách xử lý: Ngâm hạt trong nước ấm (2 sôi – 3 lạnh) kvhoảng 6–8 giờ. Vớt ra để ráo, ủ khăn ẩm 12–24 giờ cho đến khi nứt nanh rồi đem gieo. Có thể xử lý bằng nước vôi loãng 1% hoặc thuốc trị nấm (Metalaxyl) trong 15 phút.
Mẹo thực tế: Trời ơi, chỉ cần lỡ ngâm quá lâu là hạt trương lên rồi thối luôn đó nghen!
Cây họ cà (ớt, cà chua, cà tím)
Đặc điểm: Hạt nhỏ, có tinh dầu → dễ ngủ sâu.
Cách xử lý: Ngâm trong nước ấm 40–45°C trong 3–4 giờ. Có thể ngâm bằng dung dịch kích thích nảy mầm (GA3 50 ppm) trong 2 giờ. Ủ khăn ẩm đến khi nứt nanh, sau đó gieo vào bầu hoặc khay.
Cây họ bầu bí (bí đỏ, bí xanh, mướp, dưa leo…)
Đặc điểm: Có lớp vỏ cứng và màng nhầy → dễ nhiễm nấm.
Cách xử lý: Ngâm trong nước ấm 55°C (cần khuấy đều để tránh sốc nhiệt) trong 2 giờ. Kết hợp xử lý bằng thuốc trừ nấm (Carbendazim hoặc Trichoderma) 10 phút. Ủ hạt trong khăn ẩm 12–24 giờ đến khi nứt nanh.
Cây họ cải (cải xanh, cải ngọt, cải bẹ…)
Đặc điểm: Hạt nhỏ, không cần ngâm lâu.
Cách xử lý: Ngâm trong nước ấm 30–35°C khoảng 2–3 giờ. Không cần ủ hạt, sau khi ngâm vớt ra để ráo rồi gieo thẳng.
Lưu ý thực tế: Hạt cải nhỏ xíu, mà ngâm quá tay là hxỏng luôn, vớt ra như bún!
Cây có hạt giống cứng, vỏ dày (xoài, mận, mít, sầu riêng…)
Đặc điểm: Vỏ dày, ngủ rất sâu.
Cách xử lý: Gọt bỏ lớp vỏ cứng (nếu được), sau đó ngâm nước ấm 6–8 giờ. Có thể bọc trong khăn ẩm rồi đem chôn lấp sơ dưới lớp tro trấu để ủ nảy mầm.
Hạt giống có chất nhầy quanh hạt (cà chua, dưa hấu…)
Cách xử lý: Rửa sạch lớp nhớt bằng nước và tro bếp hoặc nước vo gạo. Ngâm trong nước ấm khoảng 2 giờ, sau đó để khô ráo và gieo ngay.
Một số chất hỗ trợ xử lý hạt giống
Thuốc trừ nấm: Metalaxyl, Carbendazim, Trichoderma
Kích thích sinh trưởng: GA3, NAA
Dinh dưỡng khoáng vi lượng: Zn, Bo, Mn, Mg dạng hòa tan
Những sai lầm thường gặp khi xử lý hạt giống
Ngâm hạt quá lâu → Hạt úng nước, thối.
Ủ hạt quá nóng, quá ẩm → Hạt chết do thiếu oxy.
Xử lý thuốc nấm quá liều → Gây ngộ độc cho mầm.
Dùng nước không sạch → Dễ phát sinh vi khuẩn, nấm mốc.
Kinh nghiệm xương máu: Chỉ một lần sơ suất là cả mẻ giống bay sạch là tiếc đứt ruột luôn bà con ơi!
Lưu ý khi bảo quản hạt giống sau xử lý
Nếu chưa gieo ngay, cần làm khô hạt đã ngâm bằng gió nhẹ, không phơi nắng trực tiếp. Đóng gói trong túi kín, để nơi khô ráo, mát. Không để hạt đã ủ quá 24 giờ mà chưa gieo.
Giải đáp những câu hỏi thường gặp khi gieo hạt giống
Có thể dùng nước lạnh ngâm hạt thay vì nước ấm không?
Không nên. Nước lạnh ngâm lâu hạt mới mềm, hiệu quả thấp. Nên dùng nước ấm 2 sôi – 3 lạnh (50°C) để kích hoạt enzyme bên trong hạt.
Có nên trộn hạt với tro trấu khi gieo?
Có. Tro trấu giữ ẩm tốt, giúp hạt nảy đều, hạn chế nấm bệnh.
Hạt giống đã xử lý để lâu có gieo được không?
Không nên. Hạt đã qua xử lý chỉ nên gieo trong vòng 24–48 giờ để tránh bị giảm sức sống.
Việc xử lý hạt giống là một bước tưởng nhỏ mà quyết định đến cả vụ mùa. Áp dụng kỹ thuật đúng theo từng nhóm cây trồng không chỉ tăng hiệu quả nảy mầm mà còn tạo tiền đề cho một vụ mùa bội thu. Đừng tiếc công xử lý hạt giống – vì đó là khâu gieo hy vọng cho cả mùa vụ!
Quý Khách hàng vui lòng liên hệ Xuân Nông qua các kênh sau để được đội ngũ kỹ sư hỗ trợ nhanh chóng và chu đáo:
- Địa chỉ: 352C, đường 30/4, P. Xuân Khánh, Q. Ninh Kiều, TP. Cần Thơ
- Website: https://xuannong.vn/
- Hotline: 0901 087 973
- Zalo: 0889 008 222
Từ khóa: xử lý hạt giống trước khi gieo, xử lý hạt giống lúa trước khi gieo, có mấy cách xử lý hạt giống, ngâm hạt giống 3 sôi 2 lạnh, tỷ lệ nước ngâm hạt giống, tại sao phải ngâm hạt giống trước khi gieo, trước khi gieo chúng ta cần ngâm hạt giống trong bảo lâu, ngâm hạt giống trước khi trồng.
BTV. Huỳnh Nha
