Sa-pô-chê (Hồng Xiêm) – Loài cây trái dễ trồng và năng suất cao 

Sa-pô-chê, hay còn gọi là hồng xiêm (tên khoa học: Manilkara zapota Linn. Van Royen), là một loài cây ăn trái quen thuộc, phổ biến tại các khu vực nhiệt đới và bán nhiệt đới. Với khả năng sinh trưởng mạnh mẽ ngay cả trên đất nhiễm mặn ven biển hoặc những vùng khô hạn, sa-pô-chê trở thành lựa chọn lý tưởng cho các vùng canh tác gặp khó khăn.

Một ưu điểm nổi bật của cây sa-pô-chê chính là mùa vụ thu hoạch kéo dài từ tháng 12 đến tháng 6, mang lại năng suất cao từ 20 – 40 tấn/ha sau 7 năm trồng. Đặc biệt, những cây ghép có thể bắt đầu cho trái từ năm thứ 3. Điều này không chỉ giúp gia tăng thu nhập mà còn mang đến giải pháp bền vững cho những vùng đất khó canh tác.

Công dụng của trái Sa-pô-chê

Không chỉ có trái ngon, sa-pô-chê còn có nhiều công dụng khác nhau. Trái sa-pô-chê có thể ăn tươi hoặc được chế biến thành các sản phẩm như kem, mứt, nước ép. Đặc biệt, nhựa cây (latex) là nguyên liệu quan trọng để sản xuất kẹo cao su và các sản phẩm nha khoa. Gỗ của cây có vân đẹp, chắc chắn, được sử dụng trong sản xuất nội thất, đồ trang trí và thậm chí là vật liệu xây dựng tại các khu vực chịu mặn.

Ngay cả hạt của trái sa-pô-chê cũng có giá trị, với hàm lượng dầu cao (23%), saponin và quercetin, thường được sử dụng trong y học để trị sán và lợi tiểu.

Giá trị dinh dưỡng của trái sa-pô-chê

Trái sa-pô-chê không chỉ ngon mà còn bổ dưỡng, với các thành phần chính bao gồm: carbohydrates (24,1%), protein (0,5%), lipid (0,9%) và các khoáng chất quan trọng như canxi (32 mg%), kali (198 mg%), vitamin A và C.

Đặc điểm cây sa-pô-che

1. Nguồn gốc phân bố sa-pô-chê

Sa-pô-chê có nguồn gốc từ Trung Mỹ, đặc biệt là khu vực Mexico và West Indies, sau đó lan rộng sang các quốc gia Nam Mỹ, Đông Nam Á, và nhiều nơi khác trong vùng nhiệt đới. Tại Việt Nam, cây được trồng phổ biến ở Đồng bằng sông Cửu Long, nơi đất phù hợp cho sự phát triển mạnh mẽ của loài cây này.

2. Đặc điểm thân, lá sa-pô-chê

Cây sa-pô-chê có chiều cao trung bình từ 10 - 15 m, tán cây rộng và dày đặc. Lá cây dài, dày, có màu xanh sẫm và mọc thành chùm ở đầu cành. Cây phát triển khá chậm nhưng bền vững, luôn xanh tươi quanh năm.

3. Hoa sa-pô-chê

Hoa của sa-pô-chê nhỏ, có màu trắng, mọc thành từng cụm từ nách lá gần đỉnh cành. Quá trình nở hoa kéo dài khoảng 6 ngày và hoa nở rộ vào buổi sáng. Để tăng tỷ lệ đậu trái, các nhà vườn thường phải xen kẽ các giống khác nhau để cung cấp thêm phấn.

4. Trái sa-pô-chê

Trái sa-pô-chê có hình cầu hoặc hơi dài, vỏ mỏng, được bao phủ bởi lớp phấn nâu. Khi chín, vỏ trái có thể bị tróc nhẹ, bên trong là lớp thịt mềm, mọng nước và có vị ngọt đặc trưng. Mỗi trái có từ 0 - 10 hạt, thường là 1 - 4 hạt, có màu nâu sẫm hoặc đen bóng.

Điều kiện canh tác và chăm sóc sa-pô-chê

Sa-pô-chê thích hợp trồng ở đất màu mỡ, thoát nước tốt, đặc biệt là đất thịt pha cát. Cây cũng có khả năng chịu được khí hậu khô hạn và cần ánh nắng đầy đủ để phát triển tốt. Với những vùng có mùa khô kéo dài, cây cần được tưới thường xuyên, đặc biệt là giai đoạn cây con.

Ngoài ra, nhờ có khả năng chịu mặn tốt, sa-pô-chê còn được trồng ở các vùng duyên hải hoặc làm cây chắn gió ở những khu vực có điều kiện khắc nghiệt.

Các giống Sa-pô-chê phổ biến

Tại Đồng bằng sông Cửu Long, hai giống sa-pô-chê phổ biến nhất là sa-pô-chê ta và sa-pô-chê xiêm. Sa-pô-chê xiêm được ưa chuộng hơn nhờ trái to, thịt mềm, ngọt và năng suất cao, trong khi sa-pô-chê ta có trái nhỏ hơn và chất lượng kém hơn.

Kỹ thuật trồng cây sa-pô-chê

1. Chuẩn bị đất trồng cây sa-pô-chê 

Trước khi trồng Sa-pô-chê, cần chuẩn bị đất thật kỹ. Đào lỗ rộng khoảng 60 cm và sâu 50 cm để đặt cây con. Nếu trồng trên diện tích lớn, cần cày xới kỹ để đất tơi xốp. Ở vùng đất thấp như đồng bằng sông Cửu Long, phải lên liếp rộng từ 6 - 8 m, trồng cây thành hàng đơn trên mô cao khoảng 40 cm và rộng 1 m. Đào lỗ nhỏ đường kính 40 cm ở giữa mặt mô để đặt cây con.

2. Khoảng cách trồng cây sa-pô-chê

Khoảng cách trồng phụ thuộc vào giống và điều kiện đất. Các giống Sa-pô-chê có tán xòe lớn nên được trồng với khoảng cách 12 - 14 m, trong khi những giống tán đứng chỉ cần khoảng cách 7 - 9 m. Đối với giống Sa-pô-chê xiêm, cây có tán gọn nên có thể trồng với khoảng cách 7-8 m giữa hàng và 6 m trên hàng.

3. Tưới nước cho cây sa-pô-chê

Trong 3 năm đầu, Sa-pô-chê cần tưới nước đầy đủ, đặc biệt trong mùa khô. Tưới khoảng 2 ngày/lần hoặc tối thiểu 2 lần/tuần. Khi cây trưởng thành, số lần tưới có thể giảm nhưng ít nhất vẫn cần 1-2 lần tưới trong mùa khô. Trong mùa mưa, cần chú ý hệ thống thoát nước để tránh ngập úng, gây giảm năng suất và chất lượng trái.

4. Bón phân cho sa-pô-chê

Bón phân đúng cách giúp cây Sa-pô-chê phát triển tốt và đạt năng suất cao. Từ năm thứ nhất đến năm thứ ba, tăng dần lượng phân bón. Phân bón gồm Urea, phân GREENFIELD 555, và KCl, chia làm nhiều lần trong năm. Khi cây trưởng thành, lượng phân tăng lên và ổn định sau khi cây đạt 10 tuổi.

5. Cắt tỉa cây sa-pô-chê

Cây Sa-pô-chê con cần cắt tỉa các nhánh thấp xòa trên mặt đất và các tược thẳng đứng. Với cây lớn, chỉ cần loại bỏ những cành yếu hoặc bị sâu bệnh. Sau khi cây già, có thể tỉa cành để kích thích nhánh mới, giúp tăng năng suất trái.

Các loại sâu bệnh thường gặp trên trái sa-pô-chê

1. Sâu đục bông (Fustalodes anthiuora)

Sâu đục bông thường tấn công hoa Sa-pô-chê, làm giảm số lượng trái thụ phấn. Để phòng trừ, có thể sử dụng các loại thuốc như Tiper 25EC, SauAba 3.6EC, xịt trước khi hoa nở.

2. Sâu đục trái (Alophia sp.)

Sâu đục trái tấn công khi trái đạt 1 cm cho đến khi thu hoạch, gây hại nghiêm trọng cho năng suất. Sử dụng các biện pháp phòng trừ như hái bỏ và thiêu hủy trái bị sâu, hoặc dùng thuốc lưu dẫn như Tizonon 50EC xịt định kỳ 2 tuần/lần.

3. Ruồi đục trái (Dacus dorsalis)

Ruồi tấn công trái chín, làm thối trái và giảm giá trị thương phẩm. Phòng trừ bằng cách thu hoạch trái khi vừa chín và sử dụng bã mồi hoặc chất dẫn dụ để diệt ruồi.

Tóm lại, Sa-pô-chê không chỉ là một loại cây ăn trái phổ biến mà còn có giá trị kinh tế và y học cao. Với khả năng thích nghi với nhiều loại đất và điều kiện khắc nghiệt, sa-pô-chê là lựa chọn tuyệt vời cho những vùng canh tác khó khăn. Trồng sa-pô-chê không chỉ giúp cải thiện thu nhập mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Từ khóa: cây sapoche, xiêm và sapoche, trái sapoche có tác dụng gì, sinh to sapoche, sa-pô chê miền bắc gọi là gì, trái sapoche tiếng anh là gì, sapoche bao nhiêu 1kg, sự tích sapoche, sapoche bao nhiêu 1kg, sapoche tiếng anh, sapoche bao nhiêu calo, sapoche, giá cây giống hồng xiêm xoài, cây giống hồng xiêm xoài, cây giống hồng xiêm ruột đỏ, cây giống hồng xiêm xuân đỉnh, hồng xiêm xoài có mấy loại, giống hồng xiêm ngon nhất, các giống hồng xiêm, kỹ thuật trồng hồng xiêm xoài.